2025 yılına geldiğimizde, Türkiye’de internet kullanıcılarının Google’da en çok sorguladığı başlıklardan biri kuşkusuz “Teknoloji ve Yapay Zeka Uygulamaları” oldu. Pandemi sonrası dönemde hız kazanan dijital dönüşüm, hem kamu hem de özel sektörde yeni iş modelleri, hizmet yaklaşımları ve bireysel kullanım senaryoları ortaya çıkardı. Özellikle yapay zekâ (YZ) ve makine öğrenmesi (ML) temelli çözümler, geleneksel iş süreçlerini yeniden şekillendirirken, aynı zamanda kullanıcı deneyimini de önceki yıllara kıyasla çok daha ileri bir noktaya taşıdı.

Google Trends verilerine göre bu kategoriye ait aramalar son 12 ayda ortalama %40–%55 oranlarında artış gösterdi; bazı alt başlıklarda artış %80’e kadar ulaşarak dikkat çekti. Öne çıkan alt konu başlıkları şunlar: ChatGPT ve benzeri büyük dil modelleri; görüntü–ses işleme araçları; otomatik veri analizi platformları; akıllı şehir ve nesnelerin interneti (IoT) çözümleri; medikal tanı asistanları.

1. Büyük Dil Modelleri ve Sohbet Botları

Günümüzde “ChatGPT’nin Yeni Sürümü” ve “Bard vs. GPT-4” gibi terimler, hem son teknoloji meraklılarının hem de yazılım geliştiricilerin gündemini oluşturuyor.

• Dil Anlayışı ve Üretim Kapasitesi: GPT-4’ün ardından GPT-5 beta yayınlandı; çok daha karmaşık bağlamları anlayabilme ve daha tutarlı uzun metinler üretebilme yeteneğine sahip. Bu, e-ticaret sitelerinden çağrı merkezlerine, eğitim platformlarından içerik ajanslarına kadar geniş bir kullanım alanı sunuyor.

• Entegrasyon Kolaylığı: REST-API’leri ve SDK’ları sayesinde Python, Java, jаvascript gibi dillerle birkaç satır kodla entegre edilebilen sohbet botları, müşteri hizmetlerinden satış destek süreçlerine kadar süreç otomasyonlarının bel kemiğini oluşturuyor.

• Kişiselleştirme ve Güvenlik: Kişiye özel öneri sistemleri, şifreli veri iletimi, içerik filtreleme ve zararlı içerik tespiti gibi güvenlik katmanları, büyük dil modellerinin kurumsal kullanımını hızlandırdı. Özellikle finans ve sağlık sektöründeki regülasyonlara uyumlu çözümler öne çıkıyor.

2. Görüntü ve Ses İşleme Uygulamaları

Yapay zekâ, sadece metin değil; aynı zamanda görsel ve işitsel veriyi de anlama ve işleme kapasitesiyle dikkat çekiyor.

• Medikal Görüntü Analizi: Radyoloji ve patoloji alanlarında, YZ destekli görüntü işleme algoritmaları kanserli hücreleri, tümör sınırlarını ve diğer patolojik değişimleri insan gözüne göre çok daha yüksek doğrulukla tespit edebiliyor. Bu sayede erken teşhis oranları artarken, hekim karar destek sistemleri güçleniyor.

• Güvenlik ve Gözetim: Akıllı kameralar aracılığıyla yüz tanıma, şüpheli davranış tespiti, nesne izleme gibi fonksiyonlar, kamu güvenliği ve perakende sektöründe hırsızlık, vandalizm gibi olayların önüne geçilmesine yardımcı oluyor.

• Ses Tanıma ve Konuşma Asistanları: Türkçe dahil çok dilli modeller, çağrı merkezlerindeki otomatik yanıt sistemlerinden ev otomasyonuna kadar pek çok alanda kullanılabiliyor. Sesli komutlar ve doğal konuşma anlama başarı oranları, son iki yılda %30’dan %60’a yükseldi.

3. Otomatik Veri Analizi ve RPA

Kurumsal süreç optimizasyonunun anahtar kelimeleri hâline gelen “RPA (Robotic Process Automation)” ve “Otomatik İçgörü (Auto-Insights)” çözümleri, veri yığınlarını hızla analiz ederek iş kararlarına anlık destek sağlıyor.

• Veri Hazırlama ve Temizleme: YZ destekli araçlar, SIEM (Security Information and Event Management) sistemlerinden gelen log verilerini, finansal tabloları veya CRM kayıtlarını otomatik olarak temizliyor, eksikleri tamamlıyor ve veri bilimciler için hazır hale getiriyor.

• Anomali Tespiti: Finansal dolandırıcılık, siber saldırı, operasyonel aksaklık gibi beklenmedik durumları gerçek zamanlı olarak algılayarak alarm ve raporlama mekanizmalarını tetikliyor.

• Raporlama ve Dashboard Otomasyonu: Business Intelligence (BI) araçlarıyla entegre çalışan modüller, haftalık veya aylık raporları kodsuz şekilde oluşturuyor; KPI değişimlerini ve trend analizlerini otomatik bildiriyor.

4. IoT ve Akıllı Şehir Uygulamaları

Nesnelerin interneti, altyapısal yatırımların hız kazanmasıyla hem özel sektörde hem de kamu yönetiminde kritik bir rol üstleniyor.

• Akıllı Ulaşım Sistemleri: Trafik yoğunluğunu gerçek zamanlı ölçerek alternatif rotalar öneren, toplu taşıma araçlarının doluluk oranını optimize eden çözümler; hem karbon ayak izini düşürüyor, hem de şehir içi yaşam kalitesini artırıyor.

• Enerji Yönetimi: Akıllı sayaçlar ve YZ destekli talep tahmin modelleri, elektrik ve su tüketimini daha dengeli dağıtarak kaynak israfını önlüyor. Ayrıca yenilenebilir enerji santrallerinde üretim-tüketim dengesi kurulmasına yardımcı oluyor.

• Hava Kalitesi ve Çevre İzleme: IoT sensörleriyle ölçülen hava kirliliği, su kalitesi, gürültü düzeyi gibi veriler, YZ tabanlı analizlerle halk sağlığı ve çevre politikalarının şekillenmesinde kritik girdi sağlıyor.

5. Geleceğe Bakış ve İnovasyon

Türkiye’deki Ar-Ge ve girişim ekosistemi, hızla gelişen YZ altyapısına yatırım yapıyor. TÜBİTAK destekli projeler, üniversite-sanayi iş birliği merkezleri ve özel sermayeli teknoloji şirketleri, 2025 itibarıyla şu alanlara odaklanıyor:

• Otonom Sistemler: İnsansız hava araçları (drone), sürücüsüz taşıtlar, restoran ve depo otomasyonu…

• Kuanto-m Hesaplama Araştırmaları: Klasik bilgisayar sınırlarını aşan hesaplama gücünün YZ modellerine entegrasyonu.

• Eğitim ve İnsan Kaynağı: YZ eğitim programları, veri bilimi sertifikaları ve kodsuz geliştirme platformları sayesinde, her yaştan kullanıcı ve kurum hızlı adaptasyon kabiliyeti kazanıyor.